Op 18 september 2024 is Gracia Blanker, Sranantongo expert, moeder, oma, danseres, NT2 docent, figurant en zoveel meer, overleden. Haar gezondheid was niet optimaal. Toch verwachtte niemand dat haar overlijden nabij was. Een tragisch verkeersongeval maakte voortijdig een einde aan haar leven. Mi mus’ singi, oftewel 'ik moet zingen', is de eerste…
In deze nieuwe serie interviewt Pieter Muysken prominente Afrikaanse taalwetenschappers die in het Nederlandse taalgebied werken. Deel 1: dr. Azeb Amha (Universiteit Leiden). [1] Waar komt je belangstelling voor taal vandaan en hoe oud was je toen je wist dat iets met taal wilde gaan doen? "Ik ben opgegroeid in Wolaitta Soddo…
Hoe je aan geld komt, is een vraag die veel mensen bezig houdt. Maar hoe je aan het woord voor geld komt, is nog veel interessanter. In de talen die in Botswana gesproken worden, hebben de woorden voor ‘geld’ een bijzondere voorgeschiedenis: meestal betekent hetzelfde woord ook ‘bloed’. In Botswana worden 28…
Een stukje over stemmen IN Afrika: op 20 mei 2020 zijn er verkiezingen Burundi, voor het parlement en de president. Dat eerste lijkt vrij eenvoudig, omdat er vaste percentages zijn voor een evenwichtige vertegenwoordiging in het parlement: 3 zetels zijn voor de etnische groep Twa, 40% van de zetels is voor de…
In veel Afrikaanse talen zijn naamwoorden ingedeeld in groepen. Dat zijn niet twee groepen zoals in het Nederlands ‘de’-woorden (de taal, de zon) en ‘het’-woorden (het huis, het idee), maar soms wel een stuk of twintig groepen. In welke groep een woord zit kan je vaak herkennen aan een voorvoegsel, en bovendien…
De coronacrisis op zijn Papiaments “Het marineschip Zr. Ms. Karel Doorman vertrekt maandag [13 april] naar Caribisch Nederland om de plaatselijke autoriteiten te helpen tijdens de coronacrisis,” meldt het ministerie van Defensie. Het onderstreept de kwetsbaarheid van de samenlevingen op de Antillen voor de pandemie. Het is daar vaak moeilijk om sociale…
‘Slapen? Ik heb zeker geslapen!’ zegt de professor van psychologie aan Tharaka University College in Kenia. Hij lijkt me inderdaad een uitgeslapen type, maar ik ben zelf nu klaarwakker door de constructie die hij zojuist gebruikt heeft in de Bantoetaal Kîîtharaka: Kû-maama in-dara-maama.te-slapen ik-heb-geslapen In plaats van simpelweg te zeggen ‘ik heb…
Dit is een gastbijdrage door Sterre Leufkens, taalkundige & wetenschapsjournaliste. Het is op een koude en stroomstoringduistere ochtend nauwelijks voor te stellen, maar een maand geleden was ik, Sterre, nog in een zomers en zonovergoten Zuid-Afrika. Sjonge wat was het daar fijn: een prachtig mooi landschap, heerlijke wijnen, en: een fascinerende taalsituatie.…
Dit verhaal werd in het Makhuwa-Enahara verteld door Joaquim Nazário in juli 2022 op het Ilha de Moçambique. Hij transcribeerde dit verhaal samen met Jenneke van der Wal. Het verhaal werd daarna door haar geglost en vertaald naar het Engels. Het Makhuwa-Enahara is een Bantoetaal die wordt gesproken in Noord-Mozambique. Póokha! Er…
Klik-klanken, zoals je maakt met bijvoorbeeld je tong achter je tanden, komen in heel veel talen van de wereld voor om emoties uit te drukken. Bekend is bijvoorbeeld de Surinaamse ‘tjoerie’. Maar talen kunnen kliks ook gebruiken als medeklinkers om woorden mee te vormen. Dit gebruik van kliks is waarschijnlijk het bekendst…
Mikal Tseggai is Tweede Kamerlid met een missie én met een meertalige achtergrond. We spreken met haar over de (Afrikaanse) talen in haar leven. Voor wie je nog niet kent, wie ben je? Ik ben Mikal Tseggai, 29 jaar en opgegroeid in Haarlem. Daar zijn mijn ouders terecht gekomen nadat ze zijn…
Dit verhaal werd in het Rukiga verteld in januari 2019 in Kabale (Uganda). Rukiga wordt heeft meer dan 2 miljoen sprekers en wordt vooral gesproken in zuidwest Uganda. Er was eens een uil die er wijs en slim uitzag. ‘s Nachts ging de uil op zoek naar eten en overdag sliep hij op…
Als ik in het oosten van de Democratische Republiek Congo ben, word ik regelmatig aangesproken met mzungu, het lokale woord dat verwijst naar ‘blanke mensen’. In het westen, onder andere bij Kinshasa, is er een ander woord gebruikelijk: mondele. Toen ik elf jaar was, verhuisden we terug naar Congo. Ik snapte toen…
Stemmen van Afrika heeft de LOT Popularisingsprijs gewonnen! Deze prijs wordt elk jaar uitgeloofd door de Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap aan een wetenschapscommunicatieproject op het gebied van de taalkunde. Op het Taalgala mochten Jenneke van der Wal en Maarten Mous namens het hele team de prijs in ontvangst nemen. De jury roemde het…
'Ideofonen' zijn woorden die wel worden omschreven als woorden waarmee je kunt schilderen: ze roepen direct een bepaald beeld op. In het Nederlands, net als in andere Europese talen, komen ze niet heel veel voor. Je kunt denken aan bijvoorbeeld schitteren, twinkelen, of pats, zoals in ‘Pats de deur viel dicht’. Niet…
“Lan mooy kóoba? Kóoba mooy ku xam lépp.” (Wolof: Wat is kóoba? Kóoba betekent degene die alles weet). Dit zei de Senegalese popartiest Waly Seck op het podium in 2015, toen hij de titel van zijn liedje kóoba yi (de kóoba, mv.) uitlegde. Kóoba verwijst naar de kennis en kunde waarmee een…
Op vrijdag 24, zaterdag 25 en zondag 26 november 2023 wordt in theater De Regentes in Den Haag de vijfde editie van het Festival voor het Afrikaans gehouden. Deelnemers zijn onder meer Antjie Krog, Stef Bos, Adriaan van Dis, Amanda Strydom, Ronelda Kamfer, Babs Gons, Frazer Barry, Dean Balie, Marlo Minnaar en de Klimaatdichters.…
Dr. Oumou Koultoum Diaby Kassamba is docent Engels en Vertalen aan de Universiteit Ouagadougou. Ze deed in 2015 haar promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden over het vertalen van ziektetermen in het Djoela, een veelgesproken taal in Burkina Faso. Ze behaalde haar Master in Vertalen aan de Universiteit van Ouagadougou, Burkina Faso, in…
Zimbabwe (bron: bbc.com) Op 23 augustus 2023 worden er in Zimbabwe verkiezingen gehouden. Tijdens deze verkiezingen worden de raadsleden, parlementsleden en president gekozen voor de komende jaren. Eén van de presidentskandidaten, Nelson Chamisa van de nieuwe partij Citizens Coalition For Change, de ‘Burgercoalitie voor Verandering’, heeft zich in het verleden uitgesproken over…
Na de groepswinst in de poule speelt Oranje op zondagochtend om 04:00 tegen het Zuid-Afrikaanse team, dat na een spectaculaire wedstrijd Italië wist uit te schakelen. Wat moet je weten over deze nieuwe tegenstander van Oranje? Leer de namen van het team, het land en de belangrijkste speelsters - en klik op…
Harrie Leytens website over Afrikaanse cultuur, kunst en religie is een partner van Stemmen van Afrika Wie is Harrie Leyten? Harrie Leyten (1935-2023) was conservator voor Afrika van het Tropenmuseum in Amsterdam. Hij heeft er voor gezorgd dat je je in Afrika waant als je door het Tropenmuseum loopt. Hij heeft veel…
Tanja Hendriks is onderzoeker aan de KU Leuven en ze onderzoekt momenteel hoe ambtenaren in Malawi hun taken opvatten en uitvoeren tijdens noodsituaties die ontstaan door de diverse rampen die het land treffen ten gevolge van klimaatverandering. ‘Walira mvula, walira matope’ is een prachtig en vaak gebruikt Chichewa spreekwoord dat ik tijdens…
37.Wana wahitaji hili Mapendi ya kwelikweli Mapendi na maakuli Mapendi hutanguliyaChildren need A lot of love. Between love and food, Love comes first.38.Tuwaoneshe ruhuma Na kuwapenda daima Kwa wote baba na mama Wana hili huzengeyaLet us show them softheartedness And let us always love them; Children demand this From both father and…
Van 10 tot 12 mei vindt de eerste Caribbean Climate & Energy Conference (CCEC) plaats op Aruba. Deze conferentie wordt georganiseerd door Aruba en Nederland om de samenwerking tussen kleine eilanden wereldwijd te bevorderen en de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Maar hoe praat je over klimaatverandering in het Papiaments? Stemmen…
Ntjam Rosie is een singer-songwriter geboren in Kameroen die in haar jeugd naar Nederland is gekomen. In 2021 verscheen haar album Home Cooking. Een prachtig album dat tot stand kwam in haar eigen huis tijdens de pandemie. Op dit album zingt Ntjam Rosie niet alleen in het Engels, maar ook in het…
Op 8 maart 2023 verscheen er een opiniestuk op ‘The Africa Report’ waarin een Angolese zakenman, Zandre Campos, voorstelde om Engels, naast Portugees, een officiële taal in Angola te maken. Dat zou volgens hem allerlei voordelen bieden: op die manier zou Angola de koloniale erfenis van zich kunnen afschudden en het zou…
Op 2 april wordt de Internationale Dag van het Kinderboek gevierd, een dag om de liefde voor lezen te bevorderen en aandacht te vragen voor kinderboeken. Het is belangrijk om lekker te kunnen lezen in je eigen taal, maar dat is niet voor ieder kind mogelijk. Ron Leunissen wil daar met zijn…
Tot en met april 2023 presenteert de zangeres Shirma Rouse de tentoonstelling Gospel, een muzikale reis van kracht en hoop in het Museum Catharijneconvent in Utrecht. De tentoonstelling maakt duidelijk dat gospel, zoals wij het kennen, is geworteld in de Afro-Amerikaanse kerk. Maar voordat deze gemeenschap het de wijde wereld inbracht, heeft…
(Spoilerwaarschuwing: we bespreken de opdracht ‘Per definitie’ uit de derde aflevering!) In de opdracht ‘Per definitie’ staat het Afrikaans centraal, erg toepasselijk gehouden in het Centre for the Book in Kaapstad. Het Afrikaans wordt gebruikt om een woordenquiz mee te spelen, waarbij de kandidaten in duo’s spelen. Elke ronde wordt er een…
Zoals er tijdens Wie is de Mol? al werd verteld, kent Zuid-Afrika veel officiële talen: elf. Maar wist je dat er in het land nog veel meer onofficiële talen gesproken worden? Dit is eigenlijk het geval in de meeste landen. In Nederland hebben we bijvoorbeeld als officiële talen het Nederlands en Nederlandse…
(spoilerwaarschuwing: we bespreken een opdracht uit de eerste aflevering) Wie is de Mol 2023 is begonnen en dat brengt veel leuke momenten met zich mee. Het 23e seizoen speelt zich namelijk af in Zuid-Afrika! Niet alleen is het leuk om te raden wie de mol is, er is ook iets anders dat…
Ojee, Bib de giraf stoot het hoofd! Dit verhaal wordt verteld in het Tamazight (ook wel Berber) door Khalid Mourigh.
In deze video wordt verteld hoe Bib de giraf zijn moeder kwijt is. Het verhaal wordt verteld in het Tamazight (ook wel Berber) door Khalid Mourigh.
Op 19 december 2022 bood minister-president Rutte namens de Nederlandse regering excuses aan voor het slavernijverleden (zie hier de toespraak). Hij deed dat in maar liefst vier talen: Nederlands, Engels, Papiaments, en Sranantongo. Waarom deze vier talen? Wat is de link met de slavernijgeschiedenis van Nederland? Nederlands ligt voor de hand als…
Weet je waarom de Nederlandse woorden één en een op elkaar lijken? Dat is geen toeval. Als je wat Engels hebt geleerd, weet je dat het ook zo is in het Engels – one en a(n). En ook in het Frans: un en un(e), en in het Duits eins en ein(e), enzovoort.…
Zou jij kunnen zeggen wat de woordjes ‘nou’ en ‘hoor’ in de titel betekenen? Lastig hè? Deze kleine woordjes verwijzen niet naar dingen in de wereld (daar hebben we naamwoorden voor), of naar acties die je doet (werkwoorden). Toch hebben bijna alle talen dit soort woordjes. Partikels noemen we ze. Sommige talen…
Bedreigde talen kunnen voortleven als ze goed worden geleerd aan nieuwe sprekers, zoals mensen met een migratieachtergrond. Dit stelt bijzonder hoogleraar Felix Ameka in zijn oratie op 30 september. Nederlanders kunnen daaraan bijdragen door zich minder ‘beleefd’ op te stellen richting mensen van wie het Nederlands niet de moedertaal is. Er is…
Dit verhaal is de winnaar van onze verhalencompetitie: 'Dat leest als een beest!' van juni 2022. Het verhaal is geschreven door Zachary van 11 jaar uit Oegstgeest en geïnspireerd door zijn Marokkaanse roots en zijn opa. Het verhaal is geschreven in dagboekvorm, want dat vindt Zachary de mooiste vorm van schrijven. Geniet…
“We leren onze talen niet uit boeken maar uit de monden van mensen,” zei Thilo Schadeberg, ondertussen emeritus-hoogleraar Afrikaanse taalkunde, in een college over het Heibaan (een Kordofaanse taal gesproken in Soedan). Jonge kinderen leren hun taal niet uit boeken natuurlijk, maar ook taalkundigen die op veldwerk gaan leren over nieuwe talen…
Als je het mooiste strand van Aruba, Dos Playa, wil bezoeken, dan passeer je een groot meertalig bord met alle regels waar je je aan hebt te houden tijdens het bezoek aan het strand. De tekst op dit bord is niet geschreven in de taal van de oorspronkelijke bewoners van het eiland,…
Dit is een traditioneel verhaal van de Iraqw uit Tanzania. Het verhaal werd verteld op 7 mei 2017 in Kwermusl, Tanzania door Josefina Maqa en is opgeschreven en vertaald naar het Swahili door Basilisa Hhao. Je kunt de originele videoopname van dit verhaal zien op YouTube, kanaal Iraqw Research Materials, playlist Hadith.…
Kun jij bedenken waarom zebra’s strepen hebben? Een snelle zoekopdracht in Google levert resultaten op als ‘bescherming tegen insecten’ of ‘verkoeling,’ maar een duidelijk antwoord is er (nog) niet. In Afrika zijn de eigenschappen van dieren juist een belangrijk onderdeel van traditionele volksverhalen. Afrikaanse mythes staan vol met originele verklaringen waarom een…
We kennen allemaal sprookjes waarin dieren optreden, zoals in Van den vos Reynaerde. En de Grieken hadden al hun sprookjesverzameling van Aesopos; de Fransen hebben de fabels van La Fontaine; de Duitsers de gebroeders Grimm. Door de eeuwen heen hebben deze sprookjes schrijvers geïnspireerd zoals Rudyard Kipling bekend van de Jungle book,…
Dit is een traditioneel verhaal van de Iraqw uit Tanzania. Het verhaal werd verteld op 28 december 2017 in Kwermusl door Claudia Mormoy en is opgeschreven en vertaald naar het Swahili door Basilisa Hhao. Je kunt de originele videoopname van dit verhaal zien op YouTube, kanaal Iraqw Research Materials, playlist Hadithi. Er…
Dit is een traditioneel verhaal van de Iraqw uit Tanzania. Het verhaal werd verteld op 7 mei 2017 in Kwermusl, Tanzania door Josefina Maqa en is opgeschreven en vertaald naar het Swahili door Basilisa Hhao. Je kunt de originele videoopname van dit verhaal zien op YouTube, kanaal Iraqw Research Materials, playlist Hadithi.…
Dit is een traditioneel verhaal van de Iraqw uit Tanzania. Het verhaal werd verteld op 24 april 2017 in Kwermusl, Tanzania door Josefina Maqa en is opgeschreven en vertaald naar het Swahili door Basilisa Hhao. Lang, lang geleden in het land waar alle dieren van elkaar houden, wonen Buffel en Leeuwin samen…
Verhalen uit Tanzania van de Iraqw. Luister de originele vertelling in stukjes op de pagina of op het youtube kanaal.
Het Makhuwa is een Bantoetaal die gesproken wordt in Mozambique en Tanzania. Ondanks de grote afstand tussen het Makhuwa en het Nederlands, lijken de talen soms best op elkaar. Kijk maar eens hoe je ‘ik ben boos’ in het Makhuwa zegt: Ki-núú-vírúwaIk-nu-boos.zijn'Ik ben boos.' Het onderwerp van de zin, ‘ik’, is degene…
Dr Chrispina Alphonse We horen allemaal wel eens mensen praten tegen hun katten en honden en vaak lijkt dat meer tot de oren van de menselijke omgeving gericht dan tot de dieren zelf. Maar we weten dat het mogelijk is om honden af te richten en ze instructies te laten opvolgen, bijvoorbeeld…
Je hoort wel eens dat het Nederlands een beetje op het Duits lijkt. Of het Frans op het Spaans. Maar in Afrika zijn er wel 550 talen die allemaal op elkaar lijken! Die talen heten de Bantoetalen. Ze lijken zo op elkaar doordat ze vroeger één taal waren: Proto-Bantoe. Het Proto-Bantoe werd…
Vandaag is het internationale moedertaaldag! In Ethiopië hebben Amhaarse sprekers de volgende omschrijving voor het begrip moedertaal: አፍ የፈታበት ቋንቋ af yefettabbet qwanqwa ‘de taal die je mond heeft geopend’. Waar denk je aan bij zo’n vertaling? Mijn gedachten gaan gelijk naar een klaslokaal met jonge kinderen. Zodra de leraar een vraag…
Heel simpel gesteld is een taal een opeenvolging van allerlei klanken. Die klanken vormen zich tot lettergrepen, de lettergrepen tot woorden, de woorden tot zinnen. Maar vaak horen we taal niet alleen, maar zien we het ook. Het feit dat jij deze informatie tot je krijgt zonder dat je me daadwerkelijk hoort…
Kunnen taalkundigen bepalen waar de wieg van een taalfamilie stond zonder over oude geschriften te beschikken? En zo ja, heeft het dan zin dat archeologen naar dat geboorteland reizen op zoek naar sporen die de sprekers van die vooroudertaal achterlieten om zo de tijdsdiepte van de taalfamilie te dateren (zoals in de video…
Onlangs keek ik twee van de films op het Helsinki International Film Festival, wat dit jaar het thema ‘African Express’ had. De focus was dus op Afrikaanse films, maar het viel me op dat Afrikaanse talen nog steeds een heel kleine rol spelen in deze films. En daarmee laten ze goed de…
Houd je goed vast, want dit stuk gaat over… wiskunde! Je denkt nu misschien: ‘dat heeft toch niks te maken met Afrikaanse talen?’ Maar niets is minder waar. De manier waarop je met taal een bepaald getal onder woorden brengt, kan namelijk heel interessant zijn. Het Yoruba (Niger-Congotaal gesproken in Nigeria en…
In de Surinaams-Nederlandse geschiedenis is 25 november 1975 een belangrijke dag. Op deze dag werd Suriname staatkundig onafhankelijk verklaard. Sindsdien staat deze dag bekend als Srefidensi Dey, oftewel Onafhankelijkheidsdag. De schrijfwijze van het woord srefidensi is sinds de geboorte van het woord niet veranderd. In geschriften en op internet wordt srefidensi vrijwel…
In de Surinaams-Nederlandse geschiedenis is 25 november 1975 een belangrijke dag. Op deze dag werd Suriname staatkundig onafhankelijk verklaard. Sindsdien staat deze dag bekend als Srefidensi Dey, oftewel Onafhankelijkheidsdag. Maar waar komt het woord srefidensi vandaan? Srefidensi Het woord is bedacht door de dichter en schrijver Henny de Ziel (Paramaribo, 15 januari…