Bib en de Internationale Dag van het Kinderboek

Op 2 april wordt de Internationale Dag van het Kinderboek gevierd, een dag om de liefde voor lezen te bevorderen en aandacht te vragen voor kinderboeken. Het is belangrijk om lekker te kunnen lezen in je eigen taal, maar dat is niet voor ieder kind mogelijk. Ron Leunissen wil daar met zijn boeken verandering in brengen.

Mijn naam is Ron Leunissen. Naast mijn werk als onderwijsadviseur schrijf en illustreer ik kinderboeken. In de afgelopen jaren zijn verschillende boeken van mijn hand verschenen waarvan diverse uitgaven in andere talen dan het Nederlands. Mijn interesse voor culturen en talen heb ik al van jongs af aan. Ik groeide op in een klein dorp in Zuid-Limburg. In het dagelijkse leven werd overal dialect gebruikt. Alleen in de schoolklas werd Nederlands gesproken. Op tv keken wij naar Duitse tv-zenders. Zo maakte ik als kind al kennis met verschillende talen en culturen.

Veel talen/dialecten worden enkel als spreektaal gebruikt, en er zijn veel talen die bedreigd worden omdat de nieuwe generatie de taal niet meer leert. Het verschijnen van boeken kan bijdragen aan de emancipatie en het behoud van deze talen. Moedertalen en dialecten zijn belangrijk als fundament voor het leren van elke andere taal. Bovendien is het een onderdeel van je identiteit en het contact met de familie en vriendenkring. Voor het voortbestaan van een taal is het belangrijk dat kinderen hem ook leren. Met name kinderprentenboeken zijn geschikt om de jeugd kennis te laten maken met de geschreven vorm van hun eigen taal.

In 2016 ontmoette ik een collega die ook kinderverhalen schreef en onze ideeën sloten goed op elkaar aan. Zo is het schrijven van verhalen begonnen. Samen maakten we drie prentenboeken, en toen had ik de smaak te pakken.

Het leuke van kinderverhalen is dat je daarin heerlijk je fantasie kwijt kunt. Pratende dieren? Geen probleem! (zie ook dit stuk over dierenverhalen). De combinatie van tekst en tekeningen in prentenboeken werkt goed voor kinderen: de tekeningen sluiten aan bij de tekst zonder letterlijk weer te geven wat in de tekst staat. Tekst en tekeningen vullen elkaar aan in een goed prentenboek.

Eén boek van mij is erg bijzonder wat taal betreft: het verhaal van Bib de giraf, Bib stoot het hoofd, is in 70 talen en dialecten vertaald! In dit verhaal komen universele thema’s aan de orde, zoals plezier hebben, pijn ondervinden, weer opkrabbelen en doorgaan. Kinderen herkennen de emoties van Bib, en vinden het verhaal ook zo grappig dat ze het meerdere keren willen horen.

Het idee om boeken te vertalen naar andere talen dan het Nederlands ontstond tijdens de Covid19-lockdowns. Via mijn internationale netwerk van onderwijsdeskundigen vroeg ik mensen om het verhaal van Bib te vertalen naar hun moedertaal. Toen dit lukte, vond ik via social media nog meer vrijwillige vertalers uit het buitenland. Zo begon Bib een reis over de hele wereld.

Ik ging meer gericht op zoek naar vertalers van specifieke talen naar aanleiding van een vraag vanuit het maatschappelijk werk. Daar wilde men door tweetalige kinderboeken bevorderen dat ouders met hun kinderen samen lezen. Meertaligheid is een grote troef voor de toekomst, ongeacht over welke talen/dialecten het gaat. Je kijkt met een breder perspectief naar de wereld. De meertalige boeken en de eentalige boeken in je eigen taal ondersteunen het positieve zelfbeeld van meertalige kinderen en ouders. Toen er grotere groepen vluchtelingen naar mijn woonplaats (Nijmegen) kwamen, heb ik dus gezorgd voor vertalingen naar Pasjtoe (Afghanistan, Pakistan), Dari (Afghanistan) en Oekraïens.

Er zijn nu vijf vertalingen van Bib in talen van Afrika: Tmazight, Arabisch, Cameroonian/Nigerian Pidgin Engels, Swahili en Afrikaans. En in de Cariben bestaan versies in het Papiamentu en Sranantongo. Als je het verhaal van Bib wilt horen in het Tmazight, luister en kijk dan hoe Khalid Mourigh, die ook de vertaling verzorgde, voorleest over ‘Bib stoot het hoofd’ en ‘Bib is mama kwijt’. Deze verhalen worden samen met nog twee andere boeken gebruikt in taalonderwijs voor geïnteresseerden in het Tmazight.