Artikelen over Bantoetalen
“En hoe weet je dat dan?” vraagt een vriend. Ik heb net verteld over een lekkere vegetarische burger, maar blijkbaar heb ik niet aangegeven hoe ik weet dat ‘ie lekker is. Dat hoeft ook niet in het Nederlands – ik kan gewoon zeggen: ‘Die burger smaakt heel lekker!’ Ik zou ook kunnen…
Dit verhaal werd in het Makhuwa-Enahara verteld door Joaquim Nazário in juli 2022 op het Ilha de Moçambique. Hij transcribeerde dit verhaal samen met Jenneke van der Wal. Het verhaal werd daarna door haar geglost en vertaald naar het Engels. Dit verhaal is naar het Nederlands vertaald door Sandra Kawerama-Bleeker. Het Makhuwa-Enahara…
In een mango bijten die nog niet helemaal rijp is, heet krɔ̀s in het Sso
'Ideofonen' zijn woorden die wel worden omschreven als woorden waarmee je kunt schilderen: ze roepen direct een bepaald beeld op. In het Nederlands, net als in andere Europese talen, komen ze niet heel veel voor. Je kunt denken aan bijvoorbeeld schitteren, twinkelen, of pats, zoals in ‘Pats de deur viel dicht’. Niet…
Tanja Hendriks is onderzoeker aan de KU Leuven en ze onderzoekt momenteel hoe ambtenaren in Malawi hun taken opvatten en uitvoeren tijdens noodsituaties die ontstaan door de diverse rampen die het land treffen ten gevolge van klimaatverandering. ‘Walira mvula, walira matope’ is een prachtig en vaak gebruikt Chichewa spreekwoord dat ik tijdens…
foto door Nina van der Vlugt
Ntjam Rosie is een singer-songwriter geboren in Kameroen die in haar jeugd naar Nederland is gekomen. In 2021 verscheen haar album Home Cooking. Een prachtig album dat tot stand kwam in haar eigen huis tijdens de pandemie. Op dit album zingt Ntjam Rosie niet alleen in het Engels, maar ook in het…
Cape Town City Hall - foto door Martie Swart
Zoals er tijdens Wie is de Mol? al werd verteld, kent Zuid-Afrika veel officiële talen: elf. Maar wist je dat er in het land nog veel meer onofficiële talen gesproken worden? Dit is eigenlijk het geval in de meeste landen. In Nederland hebben we bijvoorbeeld als officiële talen het Nederlands en Nederlandse…
Loopt je hart weg voor wat er hier gekookt wordt?
Het Makhuwa is een Bantoetaal die gesproken wordt in Mozambique en Tanzania. Ondanks de grote afstand tussen het Makhuwa en het Nederlands, lijken de talen soms best op elkaar. Kijk maar eens hoe je ‘ik ben boos’ in het Makhuwa zegt: Ki-núú-vírúwaIk-nu-boos.zijn'Ik ben boos.' Het onderwerp van de zin, ‘ik’, is degene…
Met taal kan je tijdreizen (foto Chris Dlugosz)
Je hoort wel eens dat het Nederlands een beetje op het Duits lijkt. Of het Frans op het Spaans. Maar in Afrika zijn er wel 550 talen die allemaal op elkaar lijken! Die talen heten de Bantoetalen. Ze lijken zo op elkaar doordat ze vroeger één taal waren: Proto-Bantoe. Het Proto-Bantoe werd…
Hoe kan taalkunde archeologen vertellen waar te graven?
Kunnen taalkundigen bepalen waar de wieg van een taalfamilie stond zonder over oude geschriften te beschikken? En zo ja, heeft het dan zin dat archeologen naar dat geboorteland reizen op zoek naar sporen die de sprekers van die vooroudertaal achterlieten om zo de tijdsdiepte van de taalfamilie te dateren (zoals in de video…
In de database van het project Bantu Morphosyntactic Variation bij SOAS London blijkt ook dat de woordvolgorde in het noordwesten niet zo flexibel is (plaatje van parameter 121 over onderwerpsinversie).
Deze week vindt de tiende editie van het Wereldcongres van Afrikaanse Taalkunde plaats. WOCAL is een driejaarlijks congres dat afwisselend op het Afrikaanse continent en elders plaatsvindt. Na Kameroen (2012), Japan (2015) en Marokko (2018) is nu Nederland aan de beurt om het te organiseren, en specifiek de afdeling Talen & Culturen van Afrika…
Spreken ze Lingala of Langila? (via Piqsels)
In Kinshasa, de hoofdstad van de Democratische Republiek Congo (DRC), worden zo'n beetje evenveel talen gesproken als er mensen naar de stad zijn gekomen. Naast het Frans wordt er vooral het Lingala gebruikt als lingua franca. Maar er zijn twee speciale jongerentalen: het Langila en het Yanké. Langila is een jeugdtaal gebaseerd…
‘Nee, je schrijft op water!’ zei Zanaira toen ze in het Makhuwa een vriend afwimpelde die om een gunst kwam vragen. Oftewel: je verdoet je tijd – mij om een gunst vragen is net zo nuttig als schrijven op water. En zo zijn er meer mooie uitdrukkingen, bijvoorbeeld: Zoeloe: De zon haalt…
De kapucijner monniken in Angola (plaat uit 1747-1750)
Op 15 augustus 1482 bereikte de vloot van Diogo Cão de monding van de Congo-stroom. Weinige dagen later plantte de Portugese kapitein geheel volgens de imperialistische gewoonten van zijn tijd een padrão of stenen pilaar op het grondgebied van het Kongo-koninkrijk. Hiermee wou hij eventjes meegeven dat dit land officieel bezit was…
Het Ciwoyo is een taal die in het uiterste westen van de Democratische Republiek Congo wordt gesproken. Hoewel het Nederlands en het Ciwoyo historisch niets met elkaar te maken hebben, ontwikkelden ze allebei een vergelijkbare manier om de toekomende tijd uit te drukken. Ze gebruiken namelijk bewegingswerkwoorden. Wat de vergelijking van beide…
Hoe je aan geld komt, is een vraag die veel mensen bezig houdt. Maar hoe je aan het woord voor geld komt, is nog veel interessanter. In de talen die in Botswana gesproken worden, hebben de woorden voor ‘geld’ een bijzondere voorgeschiedenis: meestal betekent hetzelfde woord ook ‘bloed’. In Botswana worden 28…
Een stukje over stemmen IN Afrika: op 20 mei 2020 zijn er verkiezingen Burundi, voor het parlement en de president. Dat eerste lijkt vrij eenvoudig, omdat er vaste percentages zijn voor een evenwichtige vertegenwoordiging in het parlement: 3 zetels zijn voor de etnische groep Twa, 40% van de zetels is voor de…
Door Credit Card Company
Vanaf 1960, nu precies 60 jaar geleden, werden veel Afrikaanse landen onafhankelijk: ze maakten zich los van hun Europese (Franse, Engelse, Portugese) kolonisator en stichtten een nieuwe, onafhankelijke staat. Veel Afrikaanse landen namen bij hun onafhankelijkheid ook een nieuwe naam aan. Hoe kwamen ze aan die namen, en wat betekenen die precies?…
In het Rukiga, dat gesproken wordt in het westen van Uganda, hebben sommige woorden twee vormen: de eerste klinker kan toegevoegd (1a) of weggehaald worden (1b), en zowel o‑muterere als muterere betekent ‘eekhoorn’. (1) a. N-aa-reeba o-muterere. ik-vt-zie o-eekhoorn ‘Ik zag een eekhoorn.’ b. Ti-n-aa-reeba _-muterere. niet-ik-vt-zie eekhoorn ‘Ik zag geen eekhoorn.’…
Foto via matryoshkababy.com
Weet je nog dat je bij Frans van alle naamwoorden moest leren of ze mannelijk of vrouwelijk zijn? Het is ‘le couteau’ (het mes) maar ‘la maison’ (het huis), en niet andersom. Het Duits voegt er nog een categorie aan toe: ‘der Mann’, ‘die Frau’, en ‘das Kind’. Maar Bantoetalen maken het…
In geen enkele taal ter wereld kan je maar willekeurig naamwoorden in een zin zetten; dan krijg je een woordenwirwar: ‘Soep gisteren tafel Maarten at’. Je kan misschien nét begrijpen wat er bedoeld wordt, maar het volgt niet de regels van de taal. Elk naamwoord heeft een bepaalde rol in de zin,…