Meertalig Marokko: vloek of zegen?

De gemiddelde Nederlander beheerst, behalve zijn moedertaal, maar weinig talen vloeiend. Als moedertaalspreker van het Nederlands kun je het je dus nauwelijks voorstellen: over de hele wereld bestaan meer dan zesduizend talen, verspreid over tweehonderd landen. Gemiddeld worden per land dus maar liefst dertig talen gesproken. Het aantal talen dat je als Nederlanders spreekt, is hier niets bij. Van de ruim zesduizend talen worden er een aantal maar door een paar duizend mensen gesproken. Ook bestaan er landen waar meerdere officiële talen in de wet zijn vastgelegd. Vooral in Afrika is dit het geval.

Marokko hoort bij deze meertalige landen. In Marokko worden drie groepen van talen onderscheiden: Berber, Arabisch en Frans. Het Berber bestaat uit drie verschillende varianten, namelijk het Tashelhit, het Tamazight en het Tarifit. Het Tarafit is de taal van de meeste Marokkaanse Nederlanders. Arabisch en Frans zijn de meest geschreven en prestigieuze talen in Marokko. Alle talen in meertalige landen hebben hun eigen functie. In Marokko is het Marokkaans-Arabisch de taal van de straat en thuis, het Berber, voor de Marokkanen die het beheersen, de taal van thuis en vrienden, Standaardarabisch de taal van het onderwijs, de regering en de media, Klassiek Arabisch de taal van de moskee en Frans de taal van wetenschap en technologie. Op school leren Marokkanen Frans en Standaardarabisch. Marokkaanse studenten krijgen het meeste les over en in het Standaardarabisch.

Door de Marokkaanse regering wordt er veel kritiek geuit op de Frans-Arabische tweetaligheid, terwijl veel Marokkanen het juist handig en verrijkend vinden. De leiders van Marokko hebben een voorkeur voor arabisering. Argumenten hiervoor zijn onder andere Marokko en de Marokkaanse bevolking verenigen en het land onafhankelijk maken van Westerse invloeden. Uit onderzoek blijkt echter dat de arabisering vooral uit machtsoogpunt wordt gepropageerd. In een nieuw taalbeleid, beschreven in het Nationaal Handvest voor Onderwijs en Training, wordt wel ruimte gegeven aan het Berber en aan westerse talen.

Hoewel de meertaligheid in Marokko niet wordt bevorderd door de overheid, blijkt uit een onderzoek onder Marokkaanse studenten dat veel studenten een voorkeur hebben voor een meertalige samenleving. Frans wordt geprefereerd als taal voor de wetenschap, maar ook Engels geniet veel steun. Arabisch blijft de taal van de cultuur in Marokko volgens de studenten. De meningen zijn echter verdeeld over de kwestie of Arabisch een belangrijke taal is om te leren. In Marokko bestaat dus geen consensus over de meertaligheid. De één vindt het een vloek, de ander een zegen. De vraag blijft dus of Marokko een meertalige gemeenschap zal blijven. Als het aan de Marokkaanse jongeren ligt, is dit zeker het geval.

Literatuur

  • Ennaji, M. (2005). Multilingualism, cultural identity, and education in Morocco. New York: Springer.
  • Marley, D. (2004). Language attitudes in Morocco following recent changes in language policy. In: Language Policy 3: 25-46.
  • Muysken, P. (2010). Multilingualism and LADO. In: Zwaan, K., Muysken, P., & Verrips, M. (Red.),  Language and Origin. The role of language in European asylum procedures: A linguistic and legal survey (pp 89-98). Nijmegen: Wolf Legal Publishers.