Dit verhaal werd in het Rukiga verteld in januari 2019 in Kabale (Uganda). Rukiga wordt heeft meer dan 2 miljoen sprekers en wordt vooral gesproken in zuidwest Uganda.

Er was eens een uil die er wijs en slim uitzag. ‘s Nachts ging de uil op zoek naar eten en overdag sliep hij op een mooie boomtak. Wanneer een uil slaapt, sluit hij z’n ogen nooit helemaal. Zo lijkt hij een heel slim dier. De andere dieren respecteerden de uil omdat hij zo wijs en slim was.

Op een dag kregen de kikkers te maken met het probleem van de zon. De kikkers woonden in een ven in het bos, waar normaalgesproken water in zat. Maar de zon scheen zo dat het water werd verdampt. De kikkers werden heel warm en hadden geen eten meer. Ze vroegen zich af wat ze konden doen. Ze zeiden tegen elkaar dat de uil heel slim en intelligent leek en dat hij vast een oplossing kon verzinnen. “Laten we hem gaan vragen wat we kunnen doen!”, riep een van de kikkers. Samen gingen ze naar de uil en vroegen hem: “Uil, jij lijkt erg slim. Wij hebben een probleem met het teveel aan zonneschijn – wat moeten we doen?”

De uil vroeg op zijn beurt aan de kikkers “Wat zeggen jullie zelf dat je zou moeten doen? Wat denken jullie dat je zou moeten doen?” De kikkers antwoordden “Wij dachten eraan om onszelf te verstoppen onder een steen. Wanneer het regent keren we dan weer terug naar ons ven in het bos.” De uil antwoordde knikkend: “Ga dat maar doen. Ga dat maar doen. Ga dat maar doen.” De kikkers verborgen zich dus onder de stenen in het bos, en toen het weer regende, vulden de vennen zich weer. De kikkers sprongen blij terug naar hun ven, en ze dachten dat de uil heel intelligent was.

Terwijl de kikkers genoten van de regen, waren niet alle dieren hier even blij mee. Voor de vogels waren de vele regenbuien en hagelstormen een groot probleem. Ze konden in dit slechte weer er niet op uit gaan om eten te vinden. De vogels kregen steeds meer honger, ze kregen het steeds kouder vanwege hun natte veren en ze vroegen zich af wat ze konden doen. Ook zij zeiden: “Laten we advies gaan vragen van de uil. Hij ziet er erg intelligent uit.” Dus de vogels snelden naar de plaats waar de kikkers hadden gezegd dat ze de uil hadden gesproken en vonden de uil op zijn vaste boomtak. Ze vroegen: “Hee Uil, jij lijkt erg slim en intelligent. Het heeft geregend en gehageld en daardoor zijn we erg koud geworden en hebben we geen eten kunnen vinden. Wat kunnen we doen?”

De uil vroeg aan de vogels “Wat zeggen jullie zelf dat je zou moeten doen? Wat denken jullie dat je zou moeten doen?” De vogels redeneerden als volgt: “Wij dachten eraan om ergens heen te vliegen waar de zon schijnt en waar we iets te eten kunnen vinden. Dit kunnen we hopelijk doen tussen de buien door. Als de regen hier dan voorbij is, komen we terug.” De uil zei tegen hen “Doe dat. Ga dat maar doen. Ga dat maar doen.” De vogels vlogen naar een oord waar de zon scheen en vonden er voedsel, ze aten en werden er blij van. Ze dachten, goh wat is de uil toch intelligent!

Toen kwam de haas. De haas had ook een probleem met de kou. Wanneer het regende, werd het heel koud. De haas had het ook hartstikke koud, vroeg zich af wat hij kon doen, en ging de uil om advies vragen. De haas vroeg de uil “Zeg Uil, jij lijkt heel slim. Ik heb het heel koud. Wat kan ik doen?” De uil antwoordde hem “Wat denk jij dat je zou moeten doen?” De haas antwoordde “Ik dacht eraan om te gaan slapen in mijn hol, daar blijven, en dingen zoeken die me warmte geven. Wanneer het buiten weer warm wordt, dan kan ik eruit komen.” De uil zei “Ga dat maar doen. Ga dat maar doen.” De haas kroop dus zijn holletje in en kreeg het lekker warm. Hij dacht: tjonge wat is de uil intelligent.

Eigenlijk is de uil helemaal niet intelligent of slim. Hij zit gewoon te slapen op een boomtak terwijl hij droomt over het vangen van ratten of muizen. Waar zou de uil nog meer van dromen…?

geluidsfragmenten:

1.

Ekihuunyirá	kyabuuz’	ébicere:	“Imwe	mwaba	nimugira	ngu	mukóre	ki?
uil	vroeg	kikkers	jullie	zijn	zeggen	dat	jullie.doen	what

Imwe	mwaba	nimuteekyerezá	ngu	mukóre	ki?”
jullie	zijn	denken	dat	jullie.doen	what

2.

Tukagira	embeho,	tukabura	ekyokurya,	tukore	ki?
wij.voelen	kou	ons.ontbreekt	voedsel	wij.doen	wat

3.

Záárya	zááshemererwa,	zaamanyangw’	ékihuunyirá	kiin’	ámagezi	míngi.
ze.aten	ze.werden.blij	ze.dachten	uil	heeft	wijsheid	veel

4

Kwonká	kiba	kitíîne	bwéngye,	kitíîne	namagezi	míngi,
maar	hij.is	hij.heeft.niet	wijsheid	hij.heeft.niet	intelligentie	veel

kwónka	kyó	kikáákinyam’	áha	munti	ah’	iitáâgi.
maar	integendeel	hij.slaapt	op	boom	op	tak

Kígwíjegyeire	kiríkuróót’	óku	kiraakwát’	émbeba.
hij.slaapt	hij.doomt	over	hij.zal.vangen	muizen