In 2013 werd er op MTV een optreden uitgezonden van ‘Joyous Celebration’ ‘live at Rhema Ministries’ in Johannesburg. Het optreden heet Izibongo Zenkosi, wat ‘izibongo van koningen’ betekent. Wat er op het podium gebeurt is een groot vraagteken wanneer men niet weet wat ‘izibongo’ zijn. Want wat is dat eigenlijk, izibongo?
De term izibongo is afgeleid van het werkwoord –bonga, dat ‘loven’, ‘eren’ en ‘danken’ betekent in de Nguni talen. Het is een orale poëzie-vorm van bepaalde Bantoe-volken in zuidelijk Afrika, te omschrijven als lofdichten.
We kunnen binnen de Izibongo vier categorieën onderscheiden:
- Het loven van mensen: izihasho,
- Het loven van levenloze dingen,
- Het loven van koningen of andere beroemde, belangrijke mensen: izibongo zamakhosi (hierbij kunnen we het MTV-optreden indelen),
- Het loven van ‘clans’.
Het optreden van Joyous Celebration behoort tot de derde groep. Hierin worden niet alleen koningen en politieke figuren geëerd, maar ook God – en dat was ook het geval in de MTV izibongo. De laatste regels van deze izibongo die meerdere keren worden herhaald zijn: “Wij huilen uit bij u, Heer. Geprezen zijt u, Heer.”
De functie van de traditionele izibongo verschilt enigszins per categorie. Bij de izibongo zamakhosi is het doel nationalistische en koningsgezinde gevoelens op te roepen bij het publiek. De gedichten slaan een brug tussen heden en verleden en hebben hiermee een historische lading. Zo dragen lofdichten aan oude koningen bij om de herinnering in stand te houden. De izibongo zamakhosi zijn daarnaast geschikt om publieke kritiek te uiten. Het poëtische karakter van de izibongo geeft de ruimte om de koning op de hoogte te stellen van de (kritische) mening van zijn onderdanen. Daarnaast kan er in de uitvoering worden gespeeld met intonatie om ironie te gebruiken. Een derde, indirecte, functie van de izibongo is het creëren van een gezamenlijke beleving. De participatie van het publiek speelt een belangrijke rol, zoals blijkt uit alle meezingende mensen tijdens het optreden.
Wat daarbij helpt is het emotionele en dramatische aspect dat in het optreden zit. De imbongi brengt de boodschap van het lofdicht over met behulp van toon, mimiek en gebaren. In de optredens zijn vaak ritmische patronen, herhalingen en andere stijlfiguren te vinden zodat de imbongi de gedichten beter kan onthouden. Vooral bij de izibongo zamakhosi is het taalgebruik vaak ingewikkeld, om de status van een belangrijk figuur te benadrukken. Hoe groter de sociale invloed is van de izibongo, hoe meer ervaren de imbongi, de uitvoerder, moet zijn.
Het optreden bij MTV laat zien dat de traditie van izibongo vandaag de dag nog steeds leeft. Dat blijkt ook uit de izibongo’s gezongen voor Nelson Mandela en Fidel Castro. En je kan ze nu ook via internet zien, natuurlijk!
Bronnen:
Gunner, Liz and Mafika Gwala (1991). Musho! : Zulu Popular Praises. East Lansing: Michigan State University Press.
Imbongi – ESAT. (2014, 17 juni). ESAT.
Izibongo – ESAT. (2018, 9 augustus). ESAT.
Kresse, Kai (1998). Izibongo. The Political Art of Praising: Poetical Socio-Regulative Discourse in Zulu Society. Journal of African Cultural Studies 11(2):171-196.
Turner, Noleen (1994.). A brief overview of Zulu oral traditions. Alternation 1(1):58 – 67.
Zolani Mkiva | The Presidency. (z.d.). Website The presidency – Republic of South Africa.