Op 18 september 2024 is Gracia Blanker, Sranantongo expert, moeder, oma, danseres, NT2 docent, figurant en zoveel meer, overleden. Haar gezondheid was niet optimaal. Toch verwachtte niemand dat haar overlijden nabij was. Een tragisch verkeersongeval maakte voortijdig een einde aan haar leven.

Mi mus’ singi, oftewel ‘ik moet zingen’, is de eerste regel van de leukste Sranantongo tekst die we ooit samen vertaald hebben. Mark Ponte van het Stadsarchief Amsterdam benaderde ons in 2015 met het verzoek om eens naar een oude tekst te kijken die een collega had gevonden in het archief van de Weeskamer. We dachten dat het een kinderliedje was, maar al snel werd duidelijk dat kinderen niet de doelgroep waren. Het bleek een nogal schunnig lied te zijn dat, zoals dat gebruikelijk was aan het eind van de 18^e eeuw in Paramaribo, op feesten zoals bruiloften gezongen werd. De transcriptie van de tekst en de vertaling naar hedendaags Sranantongo leverde hilarische gesprekken op, waarbij veel werd gelachen en ik allerlei nieuwe Sranantongo woorden leerde. Sommige van deze woorden zijn terug te vinden in het Prisma woordenboek Sranantongo – Nederlands dat zij samen met Jaap Dubbeldam in 2005 uitbracht.

Gracia heeft onnoemelijk veel voor de Srananistiek betekend, zoals ze zelf de studie van de taal, de cultuur en de geschiedenis van het Sranantongo noemde. Middels presentaties, voordrachten en workshops deelde ze haar kennis op aanstekelijke wijze met allerlei publiek, van wetenschappers tot ‘straatmadrijnen’. Weer zo’n Gracia-woord. Als lid van de jury van het Sranantongo Dictee in Amsterdam droeg ze bij aan meer bekendheid over de spelling van de taal. En ze motiveerde en inspireerde anderen, zoals Krofaya Kromanti, om zelf met de taal aan de slag te gaan, ook als ze de taal niet van huis uit hadden meegekregen. Ze was de oprichter en aanjager van de minor Srananistiek aan de Hogeschool van Amsterdam in 2010. Dat was het eerste tertiaire onderwijsprogramma in en over het Sranantongo wereldwijd. Ook was ze betrokken bij de tolkopleiding Sranan. Deze opsomming is bij lange na niet volledig en laat haar vele andere activiteiten buiten beschouwing. Gracia had tomeloze energie. In 2022 kreeg ze de koninklijke onderscheiding ridder in de orde van Oranje-Nassau.

In 2017 waren we in Suriname voor onderzoek naar taalvariatie en taalverandering. Ook zus Patricia en neef Nico hielpen mee met het onderzoek, al vond Nico het onderzoek stomvervelend. We hadden een fantastische tijd. Tijdens een bezoek aan een IMEAO-school werden we uitgenodigd om presentaties van de studenten bij te wonen. Uiteraard vonden de presentaties in het Nederlands plaats, de vele andere talen van Suriname hebben geen plaats in het curriculum. Na een paar presentaties in het Nederlands vroeg Gracia de studenten of ze hun presentaties in hun eigen talen zouden willen presenteren. Veel studenten wilden dat wel doen. En dus luisterden we vervolgens naar presentaties in het Sranantongo, Sarnami, Javaans, Aukaans en Saramakaans. Soms zochten de studenten naar woorden en af en toe werd er gewisseld met het Nederlands, maar ze straalden allemaal en waren na afloop trots op hun prestatie. En wij ook. Voor mij is dit Gracia ten voeten uit. Een groot hart voor talen en mensen en bereid om buiten de lijntjes te kleuren als dat helpt om onrecht uit het verleden recht te zetten.

Een stonfutu is heengegaan. Waka bun, lobi misi.