Praatjes vullen wèl gaatjes in Somalië

Over wat juiste communicatie kan betekenen voor de Somalische gezondheidszorg.

Hoe kun je Somalische tandartsen en patiënten overtuigen dat vullen van gaatjes zonder boor een goede methode is? Dit gaat namelijk in tegen wat tandartsen geleerd hebben en zij zijn bang dat patiënten hen primitief vinden. Er bestaan vooroordelen terwijl uit onderzoek goede resultaten zijn gekomen. Dit is slechts een voorbeeld van een probleem waarbij de juiste communicatie een duw in de goede richting kan geven.

Een ander voorbeeld zijn aidscampagnes. Hierbij is jongerentaal uitgeprobeerd omdat jongeren zich hier misschien meer door aangesproken zouden voelen. In Somalië zijn aids en seks een groot taboe. Maar liefst zeven op de tien meisjes heeft nooit van de ziekte gehoord. Is een boodschap in jongerentaal zoals “having one love is heaps better than being a playa” doeltreffender dan in standaard Engels? Uit onderzoek blijkt dat jongerentaal effectief kan zijn indien de gebruikte taal aansluit op de taal van de doelgroep. Je gebruikt tenslotte ook geen straattaal in de Allerhande of in een studieopdracht. Daarnaast moet de doelgroep de taal niet als ongepast ervaren. Wanneer er lichtjes over aids wordt geschreven zal dat niet bij iedereen goed vallen.

Deze uitkomsten uit onderzoek kun je ook loslaten op campagnes van een nieuwe tandheelkundige techniek waarbij men geen elektrisch aangedreven apparatuur gebruikt. In plaats daarvan gebruikt men handinstrumenten en duwt men het vulmateriaal met de vinger aan. Wil deze techniek een succes worden, zullen tandartsen en patiënten eerst goed geïnformeerd moeten worden over deze ‘primitieve’ techniek. Jongerentaal is hierbij niet op zijn plaats omdat de doelgroep veel groter is dan alleen jongeren. Campagnemakers moeten rekening houden met de vooroordelen en de fabels hieromheen ontkrachten. Daarna kunnen de mogelijke resultaten en voordelen duidelijk aangegeven worden. Bijvoorbeeld: ‘Gaatjes vullen zonder boor lijkt misschien prehistorisch, maar de goede resultaten leiden wel tot behoud van uw kies.’

Overredingskracht is dus erg belangrijk maar daarnaast zorgen allerlei tradities en gewoonten van de Somaliërs er ook voor dat een bepaalde omgang met de Somalische patiënt het best werkt. De meeste aanpassingen zijn verre van ingrijpend. Dingen aangeven met de linkerhand in plaats van met de rechter is onbeleefd. Het is niet moeilijk om dit te veranderen, terwijl het voor de patiënt wel een groot verschil maakt.

In de toekomst zou nog meer onderzoek gedaan kunnen worden met betrekking tot de juiste manier van communicatie en aansluiting bij tradities. Praatjes vullen misschien niet direct gaatjes, maar kunnen wel leiden tot betere preventie, betere behandeling en ingebruikname van betere technieken in de gezondheidszorg.