Olifanten staan bekend om hun slurf en slagtanden, maar ze hebben ook enorme oren. En daarmee kan een olifant meer dan je in eerste instantie misschien zou denken. Deze reusachtige viervoeters kunnen namelijk niet zo goed zien en daarom vertrouwen ze op hun neus en hun oren om hun omgeving in de gaten te houden en gevaren te herkennen. De mens is één van de weinige vijanden van de olifant, en er wordt dus goed op ons gelet. Onderzoek heeft laten zien dat olifanten zelfs het verschil tussen twee talen kunnen horen.

Hoe zit dat precies?

Wetenschappers hebben onderzoek gedaan in het Amboseli National Park in Kenia. Daar zochten ze verschillende olifantenfamilies op, en lieten hen geluidsfragmenten horen. Deze fragmenten bestonden uit opgenomen spraak van twee volken die de olifanten tegen kunnen komen in het park. Dit zijn de Masaï en de Kamba, die verschillende talen spreken, namelijk het Maa en het Kamba. In beide talen werd de volgende zin opgenomen: ‘Kijk, kijk daar, er komen olifanten!’. Hierna keken de onderzoekers hoe de olifanten reageerden. Het bleek dat de olifanten, als ze de zin in Maa hoorden, zich verdedigend opstelden of terugtrokken. Dit deden ze niet als ze de zin in Kamba hoorden.

Waarom reageerden ze zo verschillend op de twee talen?

Dit komt doordat de volken die de talen spreken een heel andere relatie hebben met de olifanten. De Masaï zijn een nomadisch volk, die leven van hun eigen koeien. Ze zijn regelmatig in conflict met olifantengroepen om water of grasland waar de dieren kunnen grazen. Bij deze conflicten komen zowel olifanten als mensen om het leven en dit verklaart dus de reactie van de olifanten op de geluidsopname in het Maa. De Kamba zijn vaak boeren, of werken als opzichters in het National Park. De olifanten hebben van hen niets te vrezen, en zijn daarom ook niet bang als ze een geluidsfragment in het Kamba horen.

Maar hoe kunnen de olifanten deze talen dan uit elkaar houden?

Het Maa en het Kamba zijn heel verschillende talen. Het Maa is een taal uit de Nilo-Saharaanse taalfamilie, waarvan de talen worden gesproken in gebieden in de Sahara en in het stroomgebied van de rivier de Nijl. Het Maa heeft 1,3 miljoen sprekers. Een opvallend kenmerk van de taal is dat het tonen heeft. Dit betekent dat een woord een andere betekenis kan hebben als het bijvoorbeeld met een hoge in plaats van een lage toon uitgesproken wordt. Het Kamba is een Bantu-taal en is familie van het Swahili. Het heeft zo’n 3,9 miljoen sprekers. In tegenstelling tot het Maa is het Kamba geen toontaal. Wetenschappers denken dat de olifanten onder andere dit kenmerk gebruiken om de talen uit elkaar te houden. Die grote oren zijn dus niet alleen nuttig om vliegen weg te jagen!

Literatuur

McComb, K., Shannon, G., Sayialel, K.N., & Moss, C.. (2014). Elephants can determine ethnicity, gender, and age from acoustic cues in human voices. Proceedings of the National Academy of Sciences 111(14). 5433-5438.