Filmmaker Juul van der Laan ging alleen op reis naar Ghana om een film te maken over wetenschap in Afrika. Hier is waarom.

Mijn nieuwsgierigheid is altijd groter dan mijn angst. Ditmaal werd ik gegrepen door een idee. En voor dit idee moest ik naar Afrika afreizen om mensen te spreken. Zoals elk idee ontstond dit binnen een context: alle verhalen over ‘crisis’ en onvrede die ik opving via verschillende soorten media kwamen me een beetje de keel uit. Al dat gebezuinig, dat gebudgetteer zonder gezond verstand, dat hopeloze gereorganiseer. Alsof het probleem, een oververzadiging van dingen, werd opgelost door het te bestrijden met meer dingen. Kortom, er wrong iets. En toen kwam het idee.

Het idee ben ik achterna gegaan. Opgeleid als wetenschapper, wat tevens het resultaat is van een flinke dosis nieuwsgierigheid, vroeg ik me af hoe mensen in Afrika wetenschap bedrijven. Zij beschikken bij lange na niet over al het vaak vrij dure, specialistische materieel dat wetenschappers hier hebben. Dan moet je eigenlijk toch veel slimmer en creatiever zijn om wetenschappelijk onderzoek te doen? De verwachting rees dat ik veel zou kunnen leren van Afrikaanse wetenschappers. En hopelijk niet alleen ik, maar met mij meer Europeanen.

Als ik de media moet geloven, leven mensen in veel Afrikaanse landen al veel langer in ‘crisis’ en ik kon gewoon niet geloven dat dit alleen maar ellende betekent. Er leven heel veel mensen in Afrika en volgens mij gaat dat best prima. Ik wilde eens kijken hoe het daar nu zat en leren van hoe zij omgaan met een situatie waarin je niet alles zomaar voorhanden hebt.

Wetenschap in Afrika

Het was voor mij de eerste keer ooit op het continent. Ik koos Ghana omdat me aangeraden was daarheen te gaan en ik er al wat contacten had gelegd. De vorm van dit project had zeker te doen met de inhoud: ik had geen fondsen tot mijn beschikking en heb dus alles volledig onafhankelijk met mijn eigen beperkte middelen bekostigd. Ik onderverhuurde mijn kamer in London en vertrok.

De nieuwsgierigheid heeft mij naar een volledig andere wereld gebracht. Daarin leer ik dat je met weinig heel veel kunt doen, dat er andere kennissystemen zijn die al eeuwen hun werk doen (en dan ook nog eens op een duurzame manier om er even een hip woord tussendoor te gooien). Ik leer van een inheemse mevrouw met een Nederlands Rode Kruis T-shirt aan hoe je voedsel kunt conserveren door de extractie van een stofje uit een bepaalde plant. Ik bespreek creativiteit met een wijze professor uit Accra wiens naam te vinden is in geavanceerde natuurkundeboeken. Ik aanschouw chemisch handwerk en leer over de vastberadenheid die nodig is om je eigen land te helpen ontwikkelen.

Natuurlijk zou het fijn zijn als alles wat je in het eerste opzicht nodig hebt voorhanden is. Maar is dit niet het geval, dan zou het je niet moeten stoppen om je doel te bereiken. Als ik Professor Allotey mag geloven loont creatief denken en het achterna gaan van je dromen. Misschien vergeten wij soms te dromen omdat we steeds meer op onze wenken bediend worden. Vanuit mijn optiek is dat geen rijkdom.

De film van Juul van der Laan ‘Multiverse Ghana’ over wetenschap in Ghana gaat binnenkort rondreizen door Nederland. Houd haar blog http://thinkthinkjuul.wordpress.com in de gaten voor meer informatie.

Link trailer: