In Nigeria worden meer dan 500 verschillende talen gesproken, maar er is maar één officiële taal: het Engels. Echter, een opkomende taal is het Naija. Tegenwoordig is het de meest gesproken lingua franca van Nigeria. Voor 40 tot 75 miljoen Nigerianen is Naija de tweede taal en voor 3 tot 5 miljoen mensen is het zelfs de eerste taal. De term Naija staat voor een nieuw begin, een nieuw Nigeria en hoop voor de toekomst. Echter, de term wordt soms ook denigrerend gebruikt, in Nigeria en in het buitenland.
Het Naija, ook wel bekend als Nigerian Pidgin, is eeuwen geleden ontstaan als contacttaal voor bewoners van de Niger-delta en hun (koloniale) handelspartners. Nigeria heeft een lange geschiedenis van contact met andere gebieden – de Arabische wereld, Portugal, Nederland, Frankrijk en Engeland. De talen uit al deze gebieden hebben bijgedragen aan het ontstaan van Naija, maar de grootste bron van de woordenschat is het Engels. Dit is goed te zien in “A beg, mek yu óf dat redio”, oftewel: “Alsjeblieft, zet de radio uit” (Ativie 2010: 15). Naast het Engels en andere Europese talen hebben ook lokale talen zoals Yoruba, Igbo, Annang en Edo hun sporen in het Naija nagelaten – net zoals deze talen is het Naija een toontaal. En het systeem van 7 klinkers [ i e ɛ a ɔ o u ] lijkt meer op het Yoruba of Edo dan op het Engels.
Naija is een taal die snel verandert; er worden voortdurend nieuwe woorden gevormd. Bijvoorbeeld door samenstelling: twee woorden worden één nieuw woord. Een voorbeeld hiervan is man-pikin. Pikin betekent ‘kind’, en man betekent ‘mannelijk’. Man-pikin betekent dus ‘mannelijk kind’, oftewel ‘jongen’. Soms zien we dat een van oorsprong Engels woord een betekenis erbij krijgt die het in het Engels niet had. Een voorbeeld hiervan is het woord ánti. De oorspronkelijke betekenis hiervan is ‘tante’ (< Engels auntie), maar het wordt tegenwoordig ook gebruikt als algemene aanspreekvorm van een oudere vrouw. Het Naija woord bọibọi betekent ‘mannelijke huishulp’.[1] Je zou het als een reduplicatie (verdubbeling) van het woord bọi (< Engels boy) kunnen beschouwen, maar ook als een samenstelling van het woord bọi met de betekenis ‘jongen’ en het woord bọi met de betekenis ‘bediende’.
Hoewel het Naija uit de Niger-delta regio komt, is het ondertussen als lingua franca door heel Nigeria verspreid. Die groei van het Naija komt onder andere door de snelle verstedelijking na de onafhankelijkheid van Nigeria in 1960. In de steden kwamen mensen van verschillende etnische en talige achtergronden samen, en communicatie gebeurde dan vaak in het Naija. Het Naija wordt gezien als de enige etnische neutrale taal in Nigeria. Naija werd in de jaren ’80 steeds belangrijker. Vóór die tijd werd het voornamelijk gesproken als handelstaal. Daarnaast werd Naija gezien als de taal van de mensen met lage sociaal-economische status. Hierdoor werd de taal genegeerd door de Nigeriaanse elite en de wetenschap. Dit zorgde er ook voor dat er geen standaard spelling bestond. Maar de tijden veranderen!
De taal wordt nu bijna overal gesproken, en door mensen van alle leeftijden, stammen, beroepen, etc. (Aghogho 2004: 17 in Ativie 2010: 21). Er bestaat een Naija Languej Akẹdẹmi (NLA) die bezig is een spelling voor de taal te ontwerpen. En de overheid speelt tegenwoordig een grote rol bij het verspreiden van Naija. Zij gebruikt het om belangrijke boodschappen over politieke partijen, ministeries en gezondheid te verspreiden, omdat dit de taal is waarin men de boodschap begrijpt. Zelfs voormalig president Olusegun Obasanjo sprak vaak Naija tijdens zijn ambtsperiode!
Toch is het Naija nog niet helemaal gelijk met andere talen, wat onder andere af te leiden valt uit de teksten in hiphop. De rapper 2-Shotz zegt in zijn nummer Nna-Men: “He no fit rap fòné pass American, so I decide to do am Naija style”. Fòné verwijst naar Engels met een Brits of Amerikaans accent, wat gezien wordt als prestigieuzer dan Naija. Maar daar moeten we vanaf, protesteert 2-Shotz: spreek en rap in je moerstaal!
[1] De ‘o’ en ‘e’ met een puntje eronder geven aan dat het een korte open klank is, zoals in ‘pot’ en ‘het’ (en niet die van ‘poot’ of ‘heet’, die als ‘o’ en ‘e’ zonder puntje geschreven worden). Dit is de spelling die het Yoruba ook gebruikt.
Om te horen hoe Naija klinkt en er wat meer over te leren, kan je naar bijvoorbeeld dit nieuwsitem van CCTV kijken (in het Engels).
Bronnen
Adegoju, Adeyemi. 2007. “Corruption of Language and Nigeria’s Debased Value System.” Nebula 4.3. 339-356.
Ativie, Ailende C. 2010. “Cultural Influences as Inputs of Development of Naija Language.” Proceedings of the Conference on Nigerian, University
of Ibadan, Nigeria, July 8-9 2009. Institut Français de Recherche en Afrique/French Institute for Research in Africa.
BBC. 2010. “Nigeria at 50: What does Naija mean?” October 1, 2010. Accessed November 21, 2020. https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-11447252
Esizimetor, David Oshorenoya. 2010. “Historical development of Naija.” Proceedings of the Conference on Nigerian, University of Ibadan, Nigeria, July 8-9 2009. Institut Français de Recherche en Afrique/French Institute for Research in Africa.
Ofulue, Christine I. 2010. “Towards the Standardisation of Naija: Vocabulary Development and Lexical Expansion Processes.” Proceedings of the Conference on Nigerian, University of Ibadan, Nigeria, July 8-9 2009. Institut Français de Recherche en Afrique/French Institute for Research in Africa.
Omoniyi, Tope. 2009. ““So I Choose to Do Am Naija Style”: Hip Hip, Languages, and Postcolonial Identities.” In Global linguistic flows: Hip hop cultures, youth identities, and the politics of language, edited by Samy H. Alim, Ibrahim Awad, and Alastair Pennycook, 113-135. New York: Routledge.
