Je bekijkt nu “Fok ou”: Codewisseling in Afrikaanstalige hiphop
Hiphop in Zuid-Afrika (foto Dplanet::)

“Fok ou”: Codewisseling in Afrikaanstalige hiphop

Het inwisselen van woorden gebeurt overal in de hiphopcultuur. In Nederland rapt de bekende groep De Jeugd van Tegenwoordig voornamelijk in het Nederlands, en dat vullen ze aan met Engelse, Surinaamse en zelfbedachte woorden. Dit gebeurt ook vaak in Zuid Afrika.

De Zuid-Afrikaanse rapper Jack Parow had in 2010 een wereldwijde hit met het liedje Cooler as Ekke. Als je weet dat Ek in het Nederlands ik betekent, dan is de tekst voor Nederlandssprekenden makkelijk te begrijpen. Toch rijmt de rapper uit Kaapstad niet alleen in het Afrikaans. Jack Parow maakt gebruik van codewisseling. Hij schakelt tussen twee talen in dezelfde zin, rhyme of lirieke. Veel rappers maken gebruik van Engelse (of Amerikaanse) woorden afkomstig uit de hiphopcultuur. Zoals in Cooler as Ekke:

 “Jy’s boring soos liedjies ommie kampvuur / my styl slick sneak suutjies soos ’n vampier.”

In het nummer Sterrenstof ziet dat er zo uit: “Dan ben ik alsnog / In de lucht als sterrenstof / Dan ben ik loesoe in de sky met diamonds on me nek.” De taalwisseling komt hier overduidelijk door de referentie naar Lucy in the Sky with Diamonds van The Beatles.

In het nummer Get Spanish van De Jeugd van Tegenwoordig geeft de codewisseling een komisch effect: “Los gezelligitos, donde esta genietos / Oh, Costa del Sos”. Waar de Jeugd van Tegenwoordig bewust codewisseling gebruikt voor het komisch effect, doet Jack Parow dat anders. In Zuid-Afrika is het gebruik van taal politiek gekleurd. Het Afrikaans heeft nog steeds de connotatie met de apartheid. Door deze connotatie en door de huidige zwarte regering vinden blanke Zuid-Afrikanen dat het Afrikaans nu juist wordt onderdrukt. Jack Parow is een maatschappelijk betrokken rapper, hij worstelt met de geschiedenis van zijn land. Tegelijkertijd is hij een promotor van de Afrikaanse taal.

Op zijn laatste album uit december 2011 Eksie Ou staat het agressief en ruig klinkende nummer Afrikaans is dood. Dat lijkt een doodverklaring van de Afrikaanse taal. Hij bedoelt het echter niet zo. In plaats van te klagen over de achterstelling van zijn taal, houdt hij de taal levend door een nummer aan op te dragen. Het refrein gaat als volgt: “Almal skree Afrikaans is dood / Ons maak Afrikaans weer groot.” Toch verschuiven de raps van Jack Parow langzaam van het Afrikaans naar het Engels. De codewisseling heeft een dubbele boodschap: naast het aansnijden van moeilijke kwesties, wordt de eigen taal gevierd. Dat is de kracht van het kiezen van een taal.