Afrika is, op Azië na, het continent waar de meeste verschillende talen gesproken worden. Spaans staat op een tweede plaats staat in het lijstje ‘meest gesproken moedertalen’ van de wereld. Maar waarom dan zo weinig Spaans in Afrika?
Iedereen kent die beelden wel van Afrikaanse vrouwen met de grote platen in hun onderlip. Deze beelden worden door veel mensen wat onsmakelijk gevonden, want het ziet er uiterst pijnlijk uit. Dat is het ook. Maar wat hebben die lipplaten voor effect op de spraak?
*Een taal achterstevoren gesproken Nee, de titel bevat geen Swahili en nee, het is ook geen nieuwe taal. Het zijn gewoon normale Nederlandse woorden, alleen net iets anders opgeschreven. Waarschijnlijk herkent iedereen dit taalspelletje waarin lettergrepen door elkaar worden gehusseld en jij alleen weet wat het betekent. Ditzelfde taalspelletje is in de Verenigde Republiek Tanzania uitgegroeid tot een waar dialect onder jongeren.
“Ze was zowel een Afrikaner als een Afrikaan.” Met deze woorden herdacht Nelson Mandela de dichteres Ingrid Jonker. Een groter compliment dan dit kon zij als blanke Afrikaan ten tijde van de apartheid niet krijgen. Helaas voor haar kwamen deze woorden dertig jaar te laat. Ze vond haar dood in 1965, maar voorspelde deze zelf al in 1956.
Irak koos eind 2012 als tweede land ter wereld voor een meertalig volkslied. Het oude Mawtini (‘mijn thuisland’) deed herinneren aan oorlog en ellende en werd niet gedragen door alle etnische groepen in het land, aldus het parlement. Zuid-Afrika had al eerder dat probleem, maar een meertalig volkslied bleek niet de oplossing.
De gemiddelde Nederlander beheerst, behalve zijn moedertaal, maar weinig talen vloeiend. Als moedertaalspreker van het Nederlands kun je het je dus nauwelijks voorstellen: over de hele wereld bestaan meer dan zesduizend talen, verspreid over tweehonderd landen. Gemiddeld worden per land dus maar liefst dertig talen gesproken. Het aantal talen dat je als Nederlanders spreekt, is hier niets bij. Van de ruim zesduizend talen worden er een aantal maar door een paar duizend mensen gesproken. Ook bestaan er landen waar meerdere officiële talen in de wet zijn vastgelegd. Vooral in Afrika is dit het geval.
Ieder huisje heeft zijn kruisje. Huwelijksproblemen komen overal voor. De manier waarop problemen besproken worden, verschilt echter per cultuur. Zo hadden vrouwen in Cabinda tot in de jaren zestig een wel heel bijzondere manier om klachten over hun echtgenoot te uiten: via houten spreekwoorddeksels die over de etenspot van hun man werden gelegd.
Het lenen van woorden uit andere talen vindt bijna in elke taal plaats. Engelse woorden zoals ‘goal’, ‘deal’ en ‘weekend’ zijn helemaal ingeburgerd binnen de Nederlandse taal. Ook in de Zuid-Afrikaanse Xhosa-taal vindt dit verschijnsel plaats, waarbij sommige leenwoorden een wel heel verassende herkomst hebben.
In Kenia steekt een agent zijn hand door het open raam van een auto naar binnen om de hand van de bestuurder te schudden. Hij doet dat niet om geld te innen, maar dat is nu eenmaal hoe mensen in Kenia elkaar begroeten. Het schudden van handen is in elk land weer een ander gebaar met een andere betekenis.
Het Skepi-Nederlands is een mooie taal, of beter was een mooie taal, want het wordt nu niet meer gesproken. Het Skepi-Nederlands werd gesproken in een Zeeuwse nederzetting aan de rivier de Essequibo in Guyana in de 18e eeuw. Daar waren plantages waarop West-Afrikaanse slaafgemaakten in verschrikkelijke omstandigheden indigo, suiker, koffie en cacao moesten verbouwen onder toeziend oog van planters uit voornamelijk Zeeland. In deze situatie ontstond het Skepi-Nederlands. Het is een mengtaal van Zeeuwse dialecten en verschillende West-Afrikaanse talen en dialecten. In dit artikel wordt gekeken naar het oudste zinnetje uit deze taal.
